Przegląd słów i wyrażeń z nagłówków prasowych w Polsce, opracowany przez tłumacza Mateusza Cygnarowskiego
Last updated on 24 September 2023
23.09.2023
„tylko świnie siedzą w kinie”; kamery nasobne
Prezydent RP Andrzej Duda dołączył do nagonki na film „Zielona granica” Agnieszki Holland, nagrodzony na festiwalu w Wenecji. Prezydent jest kolejną osobą, która wypowiada się o filmie, nie obejrzawszy go. Posłużył się, na prawach cytatu, sformułowaniem „tylko świnie siedzą w kinie”. Nawiązuje ono do hasła Armii Krajowej w czasie II wojny światowej, zgodnie z którym chodzenie do kina na filmy okupantów było aktem kolaboracji z wrogiem.
„Kamery nasobne” to pojęcie, które pojawiło się w kontekście zatrzymania przez policję posłanki Koalicji Obywatelskiej Kingi Gajewskiej podczas spotkania premiera Morawieckiego z mieszkańcami podwarszawskiego Otwocka. Chodzi o kamery, które umieszczane są na mundurach pełniących służbę funkcjonariuszy policji. Policja opublikowała filmy nagrane przez kamery nasobne w czasie tego zdarzenia. Zatrzymanie posłanki Gajewskiej to kolejny przypadek naruszenia immunitetu poselskiego przez polską policję.
15.09.2023
afera wizowa; mocne cięcie stóp; czeska ropa Orlenu
W tym tygodniu najgłośniej jest o aferze wizowej, czyli nieprawidłowościach w wydawaniu polskich wiz obywatelom wielu państw świata. W jej wyniku w końcu sierpnia zdymisjonowany został Piotr Wawrzyk, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a kilka osób zostało aresztowanych. Cały czas wychodzą jednak nowe informacje o skali zjawiska.
Trwa ocena skutków niespodziewanej decyzji Rady Polityki Pieniężnej o mocnej obniżce stóp procentowych. Część komentatorów uważa, że była to decyzja słuszna w świetle dezinflacji, natomiast rynki finansowe zareagowały dużą przeceną wartości złotego.
Mimo trwającego embarga na rosyjską ropę Czechy zanotowały rekordowy poziom jej importu. Odpowiada za to polska spółka Orlen Unipetrol i jej dwie rafinerie. Jednocześnie w Polsce paliwa tanieją przedwyborczo, mimo spadku kursu złotówki i drożejących paliw na świecie.
8.09.2023
dziadostwo; wielka płyta; „Zielona granica”
W tym tygodniu głośno zrobiło się o zapowiedziach rządu, mających podnieść standard życia Polaków po wyborach. Jedną z nich jest program „Przyjazne osiedle”, zakładający rewitalizację osiedli bloków z tzw. wielkiej płyty. Premier Morawiecki zapowiedział w tym kontekście „koniec z dziadostwem”.
Owacją na stojąco nagrodzona została po premierze filmu „Zielona granica” Agnieszka Holland.
Film spotkał się z mieszanym przyjęciem w kraju, mimo że większość komentatorów go jeszcze nie widziała. Wśród krytyków znalazł się Zbigniew Ziobro, minister sprawiedliwości i prokurator generalny z koalicyjnej partii Suwerenna Polska. Jego słowa, porównujące reżyserkę do propagandystów III Rzeszy, spotkały się z reakcją Holland i jej prawników.
1.09.2023
spadochroniarze; sanepid; „idźcie na wybory”
W końcu sierpnia skład list wyborczych przedstawiła rządząca obecnie koalicja. Okazało się, że wielu znanych polityków PiS i koalicjantów tej partii, z Jarosławem Kaczyńskim i Zbigniewem Ziobro na czele, wystartuje z okręgów, z którymi wcześniej mieli niewiele (lub wcale) do czynienia – stąd nazwa „spadochroniarze”. Jest to związane ze specyfiką ordynacji wyborczej, zgodnie z którą wyborcy głosują na konkretne nazwisko, ale i na całą listę, a duża liczba głosów na listę daje więcej mandatów w danym okręgu.
Od pewnego czasu w mediach pojawiają się doniesienia na temat liczby chorych i zmarłych na legionellozę. W epicentrum zachorowań znajduje się Rzeszów, ale bakterię wykryto też w innych województwach. Informacje przedstawia sanepid, czyli właściwa miejscowo Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, część Państwowej Inspekcji Sanitarnej, odpowiedzialnej za ochronę zdrowia publicznego.
„Idźcie na wybory” to apel, który wyśpiewał z warszawskiej sceny Dawid Podsiadło. Artysta dał największy w historii Stadionu Narodowego koncert, który zgromadził 80 tysięcy widzów. Zapowiedział też trasę po innych stadionach w kraju.
25.08.23
symetryści; „mięso to mięso”; wypadek Black Hawka; radio-stop; wykon
W tym tygodniu głośna była sprawa udziału tzw. symetrystów w Campusie Polska, organizowanym przez prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego. Impreza zaczyna się w piątek 25 sierpnia, a wspomniany panel dyskusyjny został przeniesiony na inne forum.
Zdaniem kandydatki Konfederacji do sejmu „mięso to mięso”. Chodzi o zakaz uboju psów. Z kandydatką zgodził się znacznie bardziej znany polityk Konfederacji, poseł Dobromir Sośnierz.
Podczas pikniku w mazowieckiej Sarnowej Górze doszło do wypadku zbyt nisko lecącego policyjnego śmigłowca Black Hawk. Śmigłowiec pojawił się na gminnym pikniku dzięki pomocy wiceministra Spraw Wewnętrznych, Macieja Wąsika, którego o to poproszono.
W ciągu kilku ostatnich dni doszło do kilku zatrzymań pociągów przy użyciu prostego systemu radiowego, mającego zapobiegać wypadkom kolejowym. Jest to system radio-stop, do którego użycia wystarczy krótkofalówka. Nie wiadomo, czy chodzi o sabotaż, głupi żart, czy naśladownictwo (to ostatnie w wyniku doniesień medialnych). Sprawę bada Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, policja i prokuratura.
Zakończył się tegoroczny festiwal w Sopocie, znany obecnie jako Top of The Top Sopot Festival 2023. Z tej okazji kolejną rundę popularności zaliczyło słowo wykon, niegdyś używane w kontekście urobku górników, w czasach bardziej niedawnych jako żartobliwe określenie występu estradowego. W Sopocie wykony niektórych artystów były magiczne i poruszające, inni wzbudzili swoimi wykonami kontrowersje.
18.08.2023
pakt senacki; stan wyższej konieczności; seksualizacja dzieci; krindż
W tym tygodniu ogłoszono listę 100 opozycyjnych kandydatów do senatu RP, uzgodnioną w ramach tzw. paktu senackiego. Został on zawarty pod koniec lutego przez KO, Polski 2050, Nową Lewicę, PSL oraz Ruch Samorządowy. Wspólna deklaracja “Tak! Dla Polski” zakłada, że wymienione ugrupowania nie będą wystawiać przeciw sobie kandydatów w wyborach do Senatu, a we wszystkich okręgach będą miały wspólnych reprezentantów.
Start z listy Koalicji Obywatelskiej w Koninie ogłosił Michał Kołodziejczak, lider AgroUnii. Partia ta zasłynęła organizacją protestów rolników, nagłośniła także sprawę niekontrolowanego importu zboża i innych produktów rolnych z Ukrainy. Swój, dość nieoczekiwany, sojusz z KO Kołodziejczak uzasadnił stanem wyższej konieczności.
Zakaz działalności w szkole organizacji „promujących zagadnienia związane z seksualizacją dzieci” przyjął w czwartek sejm, przekazując do dalszych prac w parlamencie ustawę znaną jako Lex Czarnek 3.0. Poprzednie dwie ustawy, znane jako Lex Czarnek, zawetował prezydent Duda.
„Nie będę brała udziału w tym krindżu” napisała w mediach społecznościowych Marianna Szrajber, celebrytka, żona ministra Łukasza Szrajbera z PiS. Była to reakcja na wiadomość, że sąd okręgowy zarejestrował partię Mam Dość 2023, jednak bez pomysłodawczyni w zarządzie.
11.08.2023
toksyczne odpady
W różnych miejscach Polski odkrywane są nielegalne składowiska odpadów. W czwartek policja odkryła 620 ton odpadów, składowanych na Opolszczyźnie. Najgłośniejsze było zaś odkrycie w lipcu składowisk toksycznych odpadów, pochodzących z produkującej trotyl państwowej firmy Nitro-Chem, należącej do Polskiej Grupy Zbrojeniowej.
„umierały, umierają i umierać będą”
Po skandalu z użyciem i podaniem do publicznej wiadomości przez ministra Adama Niedzielskiego poufnych i wrażliwych danych medycznych lekarza (dane zostały ministrowi przekazane przez komunikator Whatsapp), minister został odwołany ze stanowiska. Na jego miejsce prezydent powołał Katarzynę Sójkę, mało znaną dotychczas posłankę. Media przypomniały o słowach posłanki z czerwca 2023 w dyskusji na temat konsekwencji zmian w prawie aborcyjnym: „Kobiety niestety umierały, umierają i umierać będą, bo to się zdarza. Błędy lekarskie niestety były, są i będą, bo też niestety się zdarza”.
***
Tymczasem prezydent Andrzej Duda ogłosił termin wyborów parlamentarnych oraz referendum na temat relokacji migrantów w UE. Odbędą się one 15 października. Decyzja prezydenta została ogłoszona wpisem na portalu X, dawniej znanym jako Twitter.
Jednocześnie z wyborami do sejmu i senatu odbędzie się referendum, które pierwotnie dotyczyć miało relokacji migrantów w ramach Unii Europejskiej. W piątek 11 sierpnia prezes PiS Jarosław Kaczyński ogłosił na partyjnym profilu na Facebooku pierwsze pytanie, dotyczące poparcia dla wyprzedaży państwowych przedsiębiorstw. Kolejne pytania mają być ogłaszane w nadchodzących dniach.
30.06.2023
stan wyjątkowy
W środę 28 czerwca odbyło się nadzwyczajne posiedzenie rządu, na którym zapadły decyzje o wzmocnieniu granicy z Białorusią. W tym kontekście opozycja zaczęła mówić o możliwym wprowadzeniu stanu wyjątkowego na terenie wschodnich powiatów, co mogłoby oznaczać przełożenie wyborów parlamentarnych z jesieni na 2024 rok.
Pogłoski o ewentualnym wprowadzeniu stanu wyjątkowego zdementował prezydent Andrzej Duda.
23.06.2023
wicepremier Kaczyński; Reset; Sasinada; Szkło Kontaktowe; mały i duży zarząd
21 czerwca do rządu ponownie wszedł lider Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński. Wiązało się to z rezygnacją czterech wicepremierów, którzy pozostali jednak na stanowiskach ministerialnych, natomiast w rządzie jest teraz jeden wicepremier, bez jasno określonego zakresu obowiązków.
„Reset” to tytuł serialu produkcji TVP, opowiadającego o tzw. resecie w relacjach polsko-rosyjskich za czasów rządu PO z Donaldem Tuskiem na czele. O filmie zrobiło się głośno po tym, jak o manipulację ich wypowiedziami oskarżyli twórców filmu znani analitycy do spraw Rosji.
W tym tygodniu w mediach pojawiło się ponownie słowo „Sasinada”, niegdyś użyte w kontekście organizowanych przez wpływowego polityka PiS Jacka Sasina tzw. wyborów kopertowych. Tym razem dotyczyło otwarcia Igrzysk Europejskich, za których przygotowanie odpowiadał pełnomocnik rządu i Minister Aktywów Państwowych Sasin. Ministra oraz prezydenta Dudę wygwizdano podczas ceremonii.
„Szkło Kontaktowe” to tytuł znanego programu satyrycznego w TVN24, który wzbudził ostatnio kontrowersje oraz stracił kilku współpracowników. Zdaniem niektórych komentatorów w Polsce nastają ponure czasy dla satyry, w związku z rodzimą wersją cancel culture.
Mały i duży zarząd to pojęcia, które pojawiły się w pierwszym od dymisji ze stanowiska wiceministra Funduszy i Polityki Regionalnej wywiadzie, udzielonym przez Jacka Żalka stacji TVN24. Polityk stwierdził, że funkcjonowanie w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) małego i dużego zarządu kojarzy mu się ze zorganizowaną grupą przestępczą.
16.06.2023
referendum o uchodźcach; sprawiedliwość społeczna; absolutorium budżetowe; „urojona rzeczywistość”; „gryzienie trawy”
Referendum o uchodźcach stanie się zapewne głównym tematem wyborczym Zjednoczonej Prawicy. Sprawa dotyczy propozycji mechanizmu relokacji uchodźców, uzgodnionego przez ministrów spraw wewnętrznych UE. Zdaniem opozycji, prezesowi PiS brakuje pomysłów na kampanię wyborczą.
Nad brakiem sprawiedliwości społecznej w kontekście orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie kredytów hipotecznych, udzielonych we frankach szwajcarskich, zastanawiał się w tym tygodniu prezes Związku Banków Polskich. W czwartek 15 czerwca TSUE wydał długo oczekiwane orzeczenie, decydujące o tym, że banki nie będą mogły domagać się od kredytobiorców wynagrodzenia za korzystanie z pożyczonych pieniędzy.
Po raz pierwszy od 1989 roku kolegium Najwyższej Izby Kontroli negatywnie oceniło wykonanie w poprzednim roku budżetu i odmówiło przyznania rządowi absolutorium.
O urojonej rzeczywistości mówił, w kontekście protestów społecznych po śmierci 33-letniej Doroty w szpitalu w Nowym Targu, prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński. W tym tygodniu zachęcił także polityków prawicy, żeby „gryźli trawę”, bo zaangażowanie w kampanię wyborczą będzie wpływało na przydział miejsc na listach wyborczych.
9.06.2023
#anijednejwiecej
W tym tygodniu powróciło niestety hasło „Ani jednej więcej”, które pojawiło się po zakwestionowaniu przez Trybunał Konstytucyjny tzw. kompromisu aborcyjnego, który dopuszczał przerwanie ciąży w trzech przypadkach. Ostatni raz to hasło było obecne w mediach jesienią 2021, po śmierci 30-letniej Izabeli z Pszczyny, która zmarła w wyniku wstrząsu septycznego po tym, jak lekarze zwlekali z zakończeniem ciąży. Tym razem hasło pojawiło się na protestach Strajku Kobiet w reakcji na śmierć 33-letniej Doroty z Bochni, której po odejściu wód płodowych lekarze z Nowego Targu kazali leżeć z nogami w górze, aby „wody mogły z powrotem napłynąć”. Kobieta zmarła na sepsę.
2.06.2023
środki zaradcze; marsz 4 czerwca; Szymon Marciniak
Najważniejszym tematem tygodnia pozostaje uchwalona z ubiegłym tygodniu i podpisana w poniedziałek przez prezydenta Dudę ustawa o Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022, zwana w skrócie Lex Tusk. Wśród wielu jej zapisów uwagę mediów przyciągnął termin „środki zaradcze”, które mają być stosowane w przypadku stwierdzenia wpływów rosyjskich na działalność osób, wobec których Komisja przeprowadzi postępowanie. Ustawa została skrytykowana przez opozycję, prawników i naukowców jako niekonstytucyjna i niezgodna z zasadami demokratycznego państwa prawnego.
W następstwie wejścia w życie Lex Tusk wielu nowych uczestników zyskał najprawdopodobniej marsz opozycji, mający się odbyć 4 czerwca, w rocznicę pierwszych, częściowo wolnych, wyborów w 1989 roku. Swoją obecność potwierdzili m.in. liderzy Trzeciej Drogi, Szymon Hołownia i Władysław Kosiniak-Kamysz, którzy pierwotnie mieli obchodzić rocznicę gdzie indziej.
Najnowszym tematem jest oczekiwana decyzja UEFA w sprawie Szymona Marciniaka, jednego z najlepszych na świecie sędziów piłkarskich, który 10 czerwca ma poprowadzić finał Ligi Mistrzów UEFA. Antyfaszystowskie stowarzyszenie Nigdy Więcej ustaliło, że sędzia Marciniak wziął udział w konferencji Everest, na którą zaprosił go Sławomir Mentzen, polityk Konferederacji. Mentzen zyskał rozgłos dzięki publicznemu zaprezentowaniu swojego radykalnego programu „pięciu punktów”: „Jesteśmy przeciwko Żydom, gejom, aborcji, podatkom i Unii Europejskiej”.
25.05.2023
Cud w Parczewie
16 maja o Parczewie zrobiło się głośno, po tym jak gruchnęła wieść o zauważonej na korze jednego z drzew twarzy w aureoli: jedni są zdania, że to Jezus, inni – że Maryja. Do miasta zaczęli z całej Lubelszczyzny zjeżdżać wierni, natomiast Kościół odciął się od sprawy.
Lex Tusk
Obecnie w parlamencie procedowany jest projekt ustawy o powołaniu komisji weryfikacyjnej do badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne RP w latach 2007-22. Projekt został odrzucony przez Senat i sejmową komisję administracji i spraw wewnętrznych oraz skrytykowany przez ekspertów, jako autorytarny i naruszający fundamenty konstytucyjne. Na mocy decyzji komisji weryfikacyjnej możliwe będzie nałożenie zakazu pełnienia funkcji publicznych przez 10 lat, co wydaje się wymierzone w Donalda Tuska (stąd nazwa) oraz opozycję, a także wszelkie osoby niewygodne dla władzy, w tym sędziów i dziennikarzy. Głosowanie w Sejmie odbędzie się najprawdopodobniej w piątek 26 maja.
Wyścigi słoni
Jeszcze przed wakacjami wejść może w życie zakaz wyprzedzania się na drogach szybkiego ruchu tzw. tirów, czyli dużych pojazdów ciężarowych. Pojazdy te często się wyprzedzają jadąc ze zbliżoną prędkością, co wstrzymuje ruch na lewym pasie i powoduje niebezpieczne sytuacje na drodze.
19.05.2023
rakieta pod Bydgoszczą; 800plus; Trzecia Droga; bejba; bambik
W tym tygodniu, po części w związku z trwającą już kampanią wyborczą, w mediach pojawiło się wiele nowych pojęć:
– W końcu kwietnia w lesie pod Bydgoszczą przechodzień znalazł szczątki pocisku rakietowego. Okazało się, że to szczątki rosyjskiej rakiety Ch-55, która wleciała w polską przestrzeń powietrzną 16 grudnia ub.r., miesiąc po wydarzeniach w Przewodowie, gdzie zginęły dwie osoby. Wiadomość o naruszeniu polskiej przestrzeni powietrznej i upadku rakiety nie została podana do publicznej wiadomości. Minister Obrony Narodowej Mariusz Błaszczak oskarżył Dowódcę Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych o nieprzekazanie stosownych informacji, czemu z kolei zaprzeczył Szef Sztabu Generalnego. Sprawę pogarsza fakt, że na terenie Polski zaginął ostatnio nieznany obiekt, który wleciał z terenu Białorusi, prawdopodobnie jakiś rodzaj balonu, a w okolicy lotniska Chopina pilot lądującego samolotu zauważył nieznanego żółtego drona, przypominającego szybowiec. Lotnisko zostało zamknięte na 30 minut.
– Podczas konwencji PiS prezes Jarosław Kaczyński ogłosił, że od nowego roku 500plus zostanie zwiększone do 800plus.
– Trzecia Droga to nazwa, pod którą do wyborów pójdą Polska 2050 Szymona Hołowni i Polskie Stronnictwo Ludowe Władysława Kosiniaka-Kamysza. Oznacza to ostateczną rezygnację ze wspólnej listy wyborczej opozycji.
– Reprezentująca Polskę Blanka wzięła udział w finale Eurowizji, zajmując ostatecznie 19. miejsce z piosenką „Solo”, której refren według internautów brzmi: „bejba, ic kajna krejza”.
– Podczas spotkania w Słupsku Donald Tusk nazwał premiera Morawieckiego „bambikiem”. Określenie to zostało wymyślone przez graczy w Fortnite i oznacza nieudacznika.
12.05.2023
NCBiR
W tym tygodniu w mediach pełno jest doniesień o tym, co dzieje się w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR lub NCBR). NCBiR to powstała w 2007 roku agencja wykonawcza rządu, mająca wspierać innowacyjność i konkurencyjność polskiej gospodarki.
Od lutego br. media donoszą o „aferze NCBiR”. Prokuratura wszczęła wówczas śledztwo w sprawie nieprawidłowości przy przeprowadzeniu konkursu na innowacje cyfrowe. Do Centrum weszli także funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA) oraz kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli (NIK). Kilka dni temu kontrolę zaczął także OLAF, unijny urząd ds. zwalczania nadużyć finansowych. W tym przypadku chodzi o podejrzenie wielomilionowych wyłudzeń na tzw. firmy-słupy.
Sprawa jest politycznie istotna dlatego, że w ramach umowy koalicyjnej NCBiR przypadło środowisku Partii Republikańskiej Adama Bielana. Nadzór nad Centrum sprawował Jacek Żalek, wiceminister w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, który podał się do dymisji w marcu br. po ujawnieniu nieprawidłowości.
5.05.2023
majówka
W tym tygodniu słowem odmienianym przez wszystkie przypadki jest majówka, czyli seria wolnych dni, związana ze Świętem Pracy (1 maja), Świętem Konstytucji 3 Maja 1791 roku oraz pobliskimi weekendami. Spora część społeczeństwa dodatkowo bierze urlop na dni pomostowe, zwłaszcza 2 maja, czyli Dzień Flagi. W tym roku wiele osób zrobiło sobie przerwę tygodniową, biorąc trzy dni wolnego. Z majówką związany jest także popularny, nieoficjalny, konkurs w mediach społecznościowych na tzw. paragony grozy, dokumentujące absurdalnie zawyżone ceny w popularnych kurortach.
28.04.2023
„Królewska ASP” i inne zmiany nazw
W tym tygodniu media doniosły o kilku zmianach nazw.
Decyzją Senatu uczelni, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie zmieni nazwę i stanie się Królewską Akademią Sztuk Pięknych. Będzie to co najmniej druga instytucja, która przyjmie tytuł „królewskiej”, mimo że ostatni król Rzeczypospolitej abdykował w 1795 roku. Pierwszą jest Polska Opera Królewska, utworzona w 2017 roku decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Po kilku latach przerwy uroczyście otwarte zostało lotnisko w Radomiu (wcześniej Port Lotniczy Radom), oficjalnie znane teraz jako Port Lotniczy Warszawa-Radom im. Bohaterów Radomskiego Czerwca 1976 roku. Ma znacząco odciążyć port lotniczy Chopina oraz nieistniejący jeszcze Centralny Port Komunikacyjny (CPK). Z okazji otwarcia uruchomiono także połączenie autobusowe między lotniskiem Chopina i lotniskiem Warszawa-Radom (czas przejazdu to ok. 1,5 godziny).
Współrządząca Polską partia Zbigniewa Ziobry, Solidarna Polska, podczas kongresu 3 maja zmieni nazwę na „Suwerenna Polska”.
21.04.2023
zboże techniczne
W tym tygodniu często w polskich mediach omawiano kwestię tranzytu zboża z Ukrainy przez sąsiadujące z nią kraje UE. Było to następstwem wprowadzenia przez rządy Polski, Węgier i Słowacji embarga na produkty spożywcze z Ukrainy, bez konsultacji z partnerami z UE i Komisją Europejską. Problemem było zalanie rynków tych krajów przez ukraińskie zboże, kukurydzę i rzepak, które – zamiast przechodzić tranzytem na rynki światowe – w jakiejś części zostawało na rynkach lokalnych. W tym kontekście pojawił się, nieistniejący wcześniej, termin „zboże techniczne”, czyli przeznaczone do spalania w elektrowniach lub do produkcji biopaliw. Podlega ono znacznie mniej surowym kontrolom na granicy niż zboże spożywcze. Okazało się jednak, że nieuczciwi przedsiębiorcy skorzystali z tej furtki, zmieniając przeznaczenie zboża na paszowe lub spożywcze. Niekontrolowany import zbóż z Ukrainy doprowadził także do znacznego spadku ich cen, poniżej kosztów produkcji, i wyczerpania możliwości ich składowania, ponieważ rolnicy czekają na wzrost cen.
29.03.2023
„babciowe”
W trwającej kampanii wyborczej przed jesiennymi wyborami parlamentarnymi partie starają się przyciągnąć wyborców obietnicami rozmaitych programów czy świadczeń, które zamierzają wprowadzić po wygranych wyborach.
Podczas ubiegłotygodniowego spotkania z mieszkańcami Częstochowy lider Koalicji Obywatelskiej (KO) Donald Tusk przedstawił projekt „babciowego”, tj. dopłat dla matek powracających na rynek pracy po urodzeniu dziecka. Zdaniem Tuska świadczenie to, które miałoby wynosić 1500 zł miesięcznie do ukończenia przez dziecko 3. roku życia, ma rozwiązać problem opieki nad małym dzieckiem, dotyczący około połowy młodych matek. Pieniądze byłby przeznaczone na pokrycie kosztu zapewnienia opieki nad dzieckiem przez wykwalifikowany personel lub przez członków rodziny – stąd „babciowe”.
Projekt KO został skrytykowany przez koalicję rządzącą, której zdaniem jest to tylko inne przedstawienie już istniejącego wsparcia dla rodzin.
Inni krytycy zwrócili uwagę na niemerytoryczny charakter propozycji Tuska oraz utrwalanie
stereotypów płciowych.
24.03.2023
wspólna lista
Jesienią 2023 roku w Polsce mają się odbyć wybory parlamentarne – dokładny termin zostanie
wyznaczony w sierpniu. Podział mandatów zostanie, zgodnie z ordynacją wyborczą, wyliczony
metodą d’Hondta, premiującą duże ugrupowania. W związku z tym w mediach co chwilę publikowane są sondaże.
Podstawowym pytaniem jest to o możliwość wystawienia wspólnej listy całej opozycji (Koalicja Obywatelska – KO, Lewica plus ewentualnie Polska 2050 i Polskie Stronnictwo Ludowe – PSL), bez Konfederacji. W opublikowanych w tym tygodniu wynikach dużych badań opinii publicznej nie ma oczywistego wskazania, co będzie bardziej opłacalne: w jednym powołanie jednej listy ma sens i daje opozycji większość w Sejmie, w drugim korzystniej dla partii opozycyjnych wypada podział na dwa bloki KO z Lewicą i Polska 2050 z PSL.
Tymczasem w tym tygodniu Polska 2050 zanotowała spory spadek w sondażach, zaś w siłę rośnie
Konfederacja, która nie wyklucza wejścia po wyborach w koalicję (zapewne z Prawem i Sprawiedliwością). Na dodatek okazuje się, że z czysto finansowego punktu widzenia mniejszym partiom może się najbardziej opłacać start zupełnie odrębny.
17.03.2023
„winna udzielenia pomocy”
Sąd okręgowy Warszawa-Praga skazał Justynę Wydrzyńską, działaczkę Aborcyjnego Dream Teamu, na osiem miesięcy ograniczenia wolności za udostępnienie tabletek poronnych kobiecie, która prosiła o pomoc i sygnalizowała, że jest w przemocowym związku. Kobieta miała już jedno dziecko, była w drugiej ciąży, a partner uniemożliwił jej wyjazd do Niemiec w celu dokonania aborcji. Tabletek ostatecznie nie użyła, ponieważ zabrała je policja wezwana przez partnera. Justyna Wydrzyńska skomentowała, że została skazana za pomoc w aborcji, a w zasadzie skazana za pomoc.
Od października 2020 roku i wyroku Trybunału Konstytucyjnego, którym kieruje Julia Przyłębska,
Polska, obok Malty, ma najbardziej restrykcyjne przepisy dotyczące przerywania ciąży w Europie.
Składowi orzekającemu w sprawie J. Wydrzyńskiej przewodniczyła „neosędzia”, którym to mianem określani są sędziowie powołani przez zreformowaną w 2017 roku Krajową Radę Sądownictwa (neo-KRS).
W dniu ogłoszenia wyroku, przewodnicząca składu została, decyzją ministra sprawiedliwości
Zbigniewa Ziobry, delegowana do Sądu Apelacyjnego w Warszawie.
10.03.2023
„Wojtyła wiedział”
Papież Jan Paweł II (JP2), jeszcze jako arcybiskup Karol Wojtyła, wiedział o wykorzystywaniu seksualnym dzieci przez księży i podejmował decyzje prowadzące do zatuszowania problemu, co pokazał w swoim reportażu „Franciszkańska 3” Marcin Gutowski z „Czarno na białym”, programu w telewizji TVN24.
O sprawie napisał wcześniej także holenderski dziennikarz Ekke Overbeek, autor książki „Maxima culpa. Jan Paweł II wiedział”.
Doniesienia te wzbudziły oburzenie po prawej stronie sceny politycznej. Premier Mateusz Morawiecki zmienił swoje zdjęcia profilowe w mediach społecznościowych na grafikę z JP2, na Pałacu Prezydenckim w Warszawie został wyświetlony portret papieża, a w czwartek 9 marca Sejm przyjął, głównie głosami Zjednoczonej Prawicy, uchwałę w sprawie „ochrony dobrego imienia św. Jana Pawła II”. Wieczorem w publicznej telewizji TVP wystąpiła z orędziem marszałek Sejmu Elżbieta Witek, która stwierdziła: „niezależnie o tego, w co wierzymy i jakie mamy poglądy, są dla nas wspólne insygnia tożsamości. Jest nasz orzeł biały, nasza biało-czerwona flaga, obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i portret Jana Pawła II”.
2.03.2023
Jann, Blanka i Eurowizja
W niedzielę 26 lutego w studiu TVP odbyły się wybory reprezentantki / reprezentanta Polski na 67. konkurs Eurowizji.
Jeszcze przed niedzielnymi występami kontrowersje wzbudziła dopuszczona do udziału Ahlena z piosenką „Booty”. W niedzielny wieczór spora część fanów była zaś zbulwersowana wyborem jury, na czele którego stała Edyta Górniak. Jurorzy zdecydowali o tryumfie Blanki, podczas gdy zdaniem fanów w studio oraz głosujących przez internet widzów TV wygrać powinien Jann, który zaprezentował dużo ciekawszy utwór, a na dodatek lepiej go wykonał. Wokół wyboru Blanki narosło wiele niedopowiedzeń, jednak ostatecznie to ona będzie reprezentowała Polskę w konkursie finałowym w Liverpoolu.
18.02.2023
frankowicze
W tym tygodniu w Polsce znów głośno zrobiło się o frankowiczach, czyli ludziach posiadających kredyty hipoteczne we franku szwajcarskim.
Kredyty we frankach cieszyły się wielką popularnością kilkanaście lat temu. Od tamtej pory polskie sądy wielokrotnie orzekały, że takie umowy kredytowe zawierały wiele klauzul niedozwolonych.
Ostatnio zaś Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał opinię niekorzystną dla banków. Opinie Rzeczników nie są wiążące, ale często pokrywają się z tym, co później ogłasza Trybunał.
W rezultacie kursy giełdowe banków mocno spadły.
3.02.2023
willa+
„Willa plus” to nazwa nadana przez media konkursom na dotacje dla organizacji pozarządowych, nawiązująca do sztandarowego programu rządu: 500+.
Konkursy przeprowadziło Ministerstwo Edukacji i Nauki, a rozstrzygający głos miał minister Przemysław Czarnek.
Łączna kwota dofinansowania wyniosła 170 milionów złotych. Znacząca część środków trafiła do organizacji związanych z partią rządzącą, a zostały one przeznaczone na zakup często luksusowych nieruchomości, w tym kilku willi w Warszawie.
29.01.2023
WOŚP
W niedzielę 29 stycznia odbywa się 31. finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. „Dyrygentem” jest jak co roku Jurek Owsiak. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy to fundacja, która przez cały rok zbiera fundusze, a następnie kupuje sprzęt medyczny dla szpitali. Znakiem Orkiestry jest czerwone serce, które dostają wpłacający. Znajduje się ono także na zakupionym przez fundację sprzęcie. Wolontariusze Orkiestry co roku zbierają na inny cel, w tym roku to jest walka z sepsą.
20.01.23
hiszpańscy nurkowie
W ubiegły weekend zatrzymano na Bałtyku trzech obywateli Hiszpanii, których łódź straciła sterowność. Mężczyźni wyjaśnili policji, że szukają bursztynu. Zostali wylegitymowani i puszczeni wolno.
Obecnie trwają postępowania wyjaśniające, dlaczego policja pozwoliła Hiszpanom na opuszczenie kraju, mimo że nurkowali nocą, z nieoświetlonej łodzi, bez zezwolenia, za to w pobliżu infrastruktury krytycznej.
13.01.2023
ustawa wiatrakowa
W tym tygodniu wyciągnięto z sejmowej zamrażarki ustawę dotyczącą budowy elektrowni wiatrowych, zwaną ustawą wiatrakową. A to z powodu wymogów Komisji Europejskiej.
Aby mieć jakiekolwiek szanse na unijne pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy, rząd musiał przyjąć nową ustawę o Sądzie Najwyższym oraz właśnie ustawę wiatrakową. Pomimo sporów wewnątrz koalicji rządowej oraz wśród opozycji, obie ustawy skierowano do prac w komisjach.
3.12.2022
bezkarność+
Sejm przyjął w tym tygodniu ustawę potocznie nazywaną „bezkarność plus”. Nazwa nawiązuje do sztandarowego programu rządu, 500+, czyli dopłat na dzieci. Oficjalnie jest to ustawa o zaniechaniu ścigania za niektóre czyny związane z organizacją wyborów kopertowych w 2020 roku.
Chodzi o wybory prezydenckie, które w związku z pandemią miały się odbyć poprzez głosowanie korespondencyjne. Ustawa uwalnia od winy około 270 samorządowców, którzy zdecydowali się przekazać Poczcie Polskiej spisy wyborców. Poczta nie była wówczas upoważniona do otrzymania takich spisów; czyn ten był zatem nielegalny. Wybory ostatecznie się nie odbyły. Koszt całej operacji wyniósł ponad 70 milionów złotych.
25.11.2022
prankster
Polski prezydent Andrzej Duda padł ofiarą rosyjskich pranksterów. W dniu upadku rakiety w Przewodowie zadzwonił do niego rzekomo prezydent Francji Emmanuel Macron. Rozmowa odbyła się po angielsku.
Okazało się jednak, że był to prank, a rozmówcami byli rosyjscy komicy o pseudonimach Wowan i Lexus. Słowa „prank” i „prankster” są zaczerpnięte z języka angielskiego.
“Prankster” oznacza dowcipnisia, który nabiera (czyli „wkręca”) rozmówcę, podszywając się pod kogoś innego, często pod znaną osobę. Nagranie rozmowy prezydenta z pranksterami zostało wykorzystane w rosyjskich mediach, wpisując się w politykę informacyjną Rosji.
Zdaniem wielu komentatorów, rosyjscy pranksterzy korzystają ze wsparcia aparatu państwa rosyjskiego. Wkręcili już wielu zachodnich polityków, jednak polskiemu prezydentowi taka sytuacja zdarzyła się po raz drugi. Kancelaria Prezydenta najpierw broniła się, że Andrzej Duda się zorientował, że nie rozmawia jednak z prezydentem Francji, i zakończył rozmowę. Potem ogłoszono, że doszło do naruszenia procedur przyjętych po pierwszej sytuacji tego rodzaju, a wobec winnych zostaną wyciągnięte konsekwencje.
18.11.2022
Artykuł 4.
W Polsce często mówiło się w tym tygodniu o Artykule 4. Paktu Północnoatlantyckiego.
Artykuł 4. przewiduje konsultacje między członkami NATO, kiedy jeden z nich uzna, że zagrożona jest jego integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo. Działanie na podstawie Artykułu 4. oznacza, że Sojusz zaczyna się bacznie przyglądać sytuacji.
We wtorek 15 listopada na okolice przygranicznej wsi Przewodów spadł pocisk rakietowy produkcji rosyjskiej, zabijając dwie osoby. Polski rząd i wojsko długo nie informowały społeczeństwa o tym, co się stało. Pierwsze informacje zaczęły spływać z USA. Nie było wiadomo, kto wystrzelił pocisk. Rzecznik rządu informował wówczas, że Polska rozważa uruchomienie Artykułu 4. Artykuł ten był wcześniej uruchamiany na wniosek Polski po aneksji Krymu w 2014 roku i po wybuchu obecnej fazy wojny 24 lutego.
Ostatecznie tym razem z tej możliwości nie skorzystano, a według informacji oficjalnych pocisk został wystrzelony przez ukraińską obronę przeciwlotniczą w kierunku rosyjskiej rakiety.W Polsce często mówiło się w tym tygodniu o Artykule 4. Paktu Północnoatlantyckiego.
11.11.2022
dawać w szyję
W tym tygodniu w Polsce mówi się o słowach prezesa PiS o „dawaniu w szyję”.
„Dawać w szyję” to potoczne określenie picia dużych ilości alkoholu. Posłużył się nim prezes Prawa i Sprawiedliwości na spotkaniu z sympatykami partii w Ełku. Zapytany o dalsze wsparcie dla rodziny, Jarosław Kaczyński powiedział, że Polki nie rodzą dzieci, bo do 25. roku życia „dają w szyję”, pijąc tyle samo, co ich rówieśnicy.
Zdaniem prezesa PiS mężczyzna, aby się uzależnić od alkoholu, musi pić przeciętnie przez 20 lat, zaś kobiecie wystarczą dwa.
Stwierdzenie o dawaniu w szyję odbiło się szerokim echem zarówno w Polsce, wśród polityków i celebrytów, jak i w Europie i na świecie.
Wskaźnik urodzeń w Polsce jest obecnie niższy od średniej unijnej i spada. Od decyzji Trybunału Konstytucyjnego w 2020 roku Polska ma jedne z najbardziej restrykcyjnych na świecie przepisów regulujących dostęp do aborcji.
5.11.22
Obwód Królewiecki
W następstwie ogromnej popularności internetowego żartu na temat przyłączenia Obwodu Kaliningradzkiego do Czech pod nazwą Královec, także w Polsce pojawiły się głosy, że warto byłoby zastąpić Kaliningrad dobrze znaną, historyczną nazwą Królewiec.
Nazwa Kaliningrad upamiętnia bolszewickiego polityka Michaiła Kalinina, współodpowiedzialnego za wiele zbrodni stalinowskich. Jego podpis jest między innymi na decyzji o zamordowaniu polskich oficerów w Katyniu.
Nazwa Obwodu pojawia się w polskich mediach także w kontekście decyzji ministra obrony o budowie na granicy zapory, podobnej do tej na granicy z Białorusią. Ma ona zapobiegać przedostawaniu się na teren Polski imigrantów, którzy mogą napłynąć do Obwodu po uruchomieniu połączeń lotniczych z krajami Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu.
29.10.2022
Lex Czarnek
Do Sejmu wpłynęła nowa wersja kontrowersyjnej ustawy radykalnie reformującej polską edukację. Potocznie nazywa się ją “lex Czarnek”, od nazwiska ministra edukacji, Przemysława Czarnka.
Pierwsza wersja ustawy została zawetowana przez prezydenta Andrzeja Dudę w marcu. Wersja obecna, “lex Czarnek 2.0”, została zgłoszona jako projekt poselski, niewymagający konsultacji społecznych. Zawiera przepisy zmniejszające autonomię szkół, wzmacnia rolę kuratorów i nakłada poważne ograniczenia na system edukacji domowej.
21.10.2022
repolonizacja
Repolonizacja to określenie na postulowane przez polityków przejęcie przez polski kapitał dużych firm. W 2015 roku były to banki, a obecnie mówi się o dużych sieciach handlowych. Chodzi o zagwarantowanie zbytu polskim producentom. Zdaniem prezesa partii Prawo i Sprawiedliwość, polski kapitał jest zawsze lepszy niż zagraniczny.
